TCMB, döviz kurunun enflasyon üzerindeki etkisini hesapladı
Üçüncü enflasyon raporunda yıl sonu enflasyon beklentilerini sert bir şekilde revize eden Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), kurdan enflasyona geçişin etkisinin son yıllarda hızlandığını vurguladı.
Raporda, dalgalı kur rejimine geçişin ardından yavaşlamaya başlayan döviz kurundan tüketici fiyatlarına geçişin etkisinin 2018’den sonra tekrar yükselişe geçtiği ve 2020’de hızlandığı belirtildi.
Raporda, “Mevcut tahminler, geçmişte zamana yayılan geçiş etkisinin son yıllarda tüketici fiyatlarına daha hızlı yansıdığını gösteriyor” denildi.
“Maliyet kanalından geçiş yüzde 25”
Döviz kuru geçişkenliğinin boyutunu standart vektör otoregresyon (VAR), Bayesian VAR ve zamanla değişen parametre modelleri gibi farklı modeller aracılığıyla izlediğini belirten TCMB, sonuncusu için geçişkenliğin maliyet kanalından geldiğini varsaydı. model sonuçlarına göre yıllık döngü yüzde 25 civarında olabilir.
Böylece TCMB, kur sepetindeki yüzde 10’luk artışın tüketici fiyatları üzerindeki maliyet yönlü etkisinin bir yıllık dönemde yaklaşık 2,5 puan olacağı öngörüsünde bulundu.
Söz konusu rakamın ortalama bir etki olduğunu belirten TCMB, kurdan enflasyona geçişkenliğin mevsimsel faktörlere göre değişebileceğini de belirtti.
“Tüketim kalıplarındaki değişimler kur geçişkenliğindeki artışı etkiliyor”
TCMB, enflasyon raporunda döviz kuru geçişkenliğindeki artışın kaynağı olarak en dikkat çekici unsurlardan birinin tüketim kalıplarındaki değişimler olduğunu ortaya koydu.
Yapılan incelemelere göre tüketici fiyatlarındaki unsurlardan biri olan döviz kuru geçişkenliği görece yüksek olanların ağırlıkları zaman içinde artma eğilimi gösteriyor.
TCMB, döviz kuru geçişkenliğinin yüksek olduğu kümelerden biri olan dayanıklı tüketim malları yükünün, hane sayısındaki artışın yanı sıra nüfus yapısındaki değişimin de etkisiyle 2005 yılına göre yaklaşık iki kat arttığına dikkat çekti. .
“Sepetteki ithal mal oranı arttıkça kur geçişkenliğinin etkisi artıyor”
Öte yandan TCMB, döviz kuru gelişmelerinin enflasyona yansımasının maliyet kanalının yanı sıra bilanço ve beklentiler kanalıyla gerçekleştiğine dikkat çekti.
Bu kanalların ortasında en bariz olanın maliyet kanalı olduğunun altını çizen TCMB, Türkiye’de döviz kuru geçişkenliğinin ithal girdi kullanım oranının ima ettiği maliyet artışlarından daha yüksek olabileceğini, dolayısıyla diğer olası kanalların da gözden geçirilmesi gerektiğini söyledi. dikkate alınmalıdır.
Döviz kurundaki gelişmelerin ithal işlerin fiyatlarına doğrudan yansıdığı belirtilirken, ithal ara mal ve elektrik gibi dış girdiler nedeniyle ülkede üretilen işlerin fiyatlarına da etki ettiğinin belirtildiği raporda, geçirgenlik de artmaktadır.
Bilanço kanalı ise yerel para biriminin değer kaybettiği dönemlerde döviz borcu yüksek olan şirketler üzerinde baskı oluşturuyor. altında TCMB, “Bilanço kanalından gelen bu baskı firmaların satışlarını ve yatırımlarını olumsuz etkiliyor ve firmalar bu baskıyı hafifletmek için fiyat artışlarına gidebiliyor. Çalışma, döviz borçluluğu yüksek sektörlerin kur şoku sonrası üretici fiyatlarını daha fazla artırdığını gösteriyor.
Döviz kuru gelişmelerinin beklenti kanalı üzerindeki etkisinin, fiyat belirleme sırasında bir sonraki güncelleme döngüsüne kadar olan sürece ilişkin beklentilerin fiyatlama davranışına dahil edilmesi sonucunda ortaya çıktığı belirtildi.
Özellikle hizmet kalemlerinde ortaya çıkan bu hareketin, kur kaynaklı enflasyonist ortamdan dolaylı olarak kira, eğitim ve sağlık gibi kalemlerin etkilenmesine neden olduğu belirtildi.
TCMB raporunda ayrıca yüksek dolarizasyon, yüksek cari açık, yüksek döviz borçluluğu ve yüksek risk primi gibi dış kırılganlıklardaki artışların da kur geçişkenliğini artırdığı belirtildi.
“Temel mal ve enerji gruplarında kur geçişkenliği daha yüksek”
Enflasyon raporunda, döviz kuru geçişkenliğinin nispeten yüksek olduğu ana kümelerin, beklendiği gibi ticarete yatırılan ana mal ve güç olduğu belirtildi.
Temel mal kümelenmesinde yüksek kur geçişkenliğinin kaynağına bakıldığında, ithalat yoğunluğu yüksek olan güçlü tüketim malları öne çıkarken, bu kümede otomobil fiyatları temel belirleyici olmuştur.
Enerji kümelenmesine bakıldığında, kümelenme bileşenlerinin yüksek döviz bağımlılığının döviz kuru geçişkenliğini artırdığı, yurt içi gelişmelere oldukça duyarlı olan hizmet kümelenmesinde ise döviz kuru geçişkenliğinin daha sınırlı olduğu ifade edilmiştir. ve uluslararası ticarette bahis oynamak için sınırlı bir kapasiteye sahiptir.
